Hoe Ver Ben Ik in de Overgang? Test & Symptomen Checklist

Ben je 40+ en merk je veranderingen in je lichaam? Vraag je je af of je al in de overgang zit en hoe ver? In dit artikel leggen we de drie fases van de overgang uit en helpen we je bepalen in welke fase jij je bevindt.

Wat is de overgang?

De overgang (climacterium) is de periode waarin je lichaam de vruchtbare levensfase afsluit. Je eierstokken produceren geleidelijk minder hormonen (oestrogeen en progesteron), wat leidt tot lichamelijke en emotionele veranderingen.

Belangrijke begrippen

• Overgang/Climacterium: Het hele transitieproces (kan 4-12 jaar duren)
• Perimenopauze: De periode vóór je laatste menstruatie
• Menopauze: Het moment van je laatste menstruatie (achteraf vastgesteld)
• Postmenopauze: De periode ná je laatste menstruatie

Wanneer begint de overgang?

• Vroeg: Voor 40 jaar (premature menopauze)
• Gemiddeld: Tussen 45-55 jaar
• Laat: Na 55 jaar

De gemiddelde leeftijd voor de laatste menstruatie is 51 jaar in Nederland.

De drie fases van de overgang

Fase 1: Perimenopauze (Voorstadium)

Duur: 2-10 jaar (gemiddeld 4-6 jaar) Leeftijd: Meestal 40-50 jaar

Dit is het begin van de overgang. Je eierstokken beginnen minder hormonen te produceren, maar je hebt nog steeds menstruaties.

Kenmerken:

• Onregelmatige menstruaties (langer, korter, zwaarder, lichter)
• Eerste opvliegers en nachtelijk zweten
• Slaapproblemen beginnen
• Stemmingswisselingen
• Concentratieproblemen

Hormoonschommelingen: Je oestrogeenniveau kan zelfs tijdelijk stijgen voordat het daalt, wat de symptomen kan verergeren.

Fase 2: Menopauze (Het keerpunt)

Definitie: Je laatste menstruatie (achteraf vastgesteld) Bevestiging: 12 maanden zonder menstruatie

De menopauze is technisch gezien één moment: de dag van je laatste menstruatie. Je weet pas achteraf wanneer dit was, namelijk als je 12 maanden niet meer hebt gemenstrueerd.

Kenmerken:

• Geen menstruatie meer
• Opvliegers op hun hoogtepunt
• Droge huid en slijmvliezen
• Gewichtstoename rond de buik

Fase 3: Postmenopauze (Na de overgang)

Duur: De rest van je leven Begin: 12 maanden na je laatste menstruatie

Je lichaam past zich aan aan de lagere hormoonspiegels. Veel klachten verminderen, maar sommige blijven.

Kenmerken:

• Opvliegers nemen af (maar kunnen jaren aanhouden)
• Stabielere stemming
• Droge slijmvliezen kunnen blijven
• Verhoogd risico op osteoporose en hart- en vaatziekten

Symptomen checklist

Welke symptomen herken je? Vink aan wat op jou van toepassing is:

Menstruatie-veranderingen

• Onregelmatige menstruatie
• Zwaardere of lichtere bloedingen
• Kortere of langere cycli
• Tussentijds bloedverlies
• Geen menstruatie meer (12+ maanden)

Temperatuurschommelingen

• Opvliegers (plotseling warm worden)
• Nachtelijk zweten
• Koude rillingen na opvlieger
• Overmatig transpireren

Slaap en energie

• Moeite met inslapen
• 's Nachts wakker worden
• Vermoeidheid overdag
• Energiedips

Stemming en cognitie

• Stemmingswisselingen
• Prikkelbaarheid
• Angstgevoelens
• Neerslachtigheid
• Concentratieproblemen
• Vergeetachtigheid

Lichamelijke veranderingen

• Droge huid
• Droge ogen
• Vaginale droogheid
• Gewichtstoename (vooral buik)
• Dunner wordend haar
• Gewrichtspijn
• Hoofdpijn

Seksuele gezondheid

• Verminderd libido
• Pijn bij vrijen
• Minder vochtig worden

Test: Hoe ver ben ik?

Beantwoord onderstaande vragen om een indicatie te krijgen van je fase:

Vraag 1: Hoe zijn je menstruaties?

• A) Nog redelijk regelmatig, soms iets onregelmatiger
• B) Zeer onregelmatig, soms maanden overslaan
• C) Al 6-12 maanden niet meer gemenstrueerd
• D) Al meer dan 12 maanden niet meer gemenstrueerd

Vraag 2: Hoe vaak heb je opvliegers?

• A) Zelden of nooit
• B) Een paar keer per week
• C) Meerdere keren per dag
• D) Minder vaak dan vroeger

Vraag 3: Hoe oud ben je?

• A) 38-44 jaar
• B) 45-50 jaar
• C) 51-55 jaar
• D) 56+ jaar

Resultaat

Voornamelijk A's: Je zit waarschijnlijk in de vroege perimenopauze. Je lichaam begint met de transitie, maar je bent nog vruchtbaar. Verwacht de komende jaren meer symptomen.

Voornamelijk B's: Je zit midden in de perimenopauze. Dit is vaak de meest intensieve fase met de meeste klachten. De menopauze nadert.

Voornamelijk C's: Je nadert waarschijnlijk de menopauze of bent er net overheen. Als je 12 maanden niet hebt gemenstrueerd, ben je officieel in de menopauze.

Voornamelijk D's: Je zit in de postmenopauze. De heftigste fase ligt achter je, al kunnen sommige klachten nog aanhouden.

Wanneer naar de huisarts?

Maak een afspraak bij je huisarts als je:

Medische urgentie

• Bloedverlies na 12 maanden zonder menstruatie
• Zeer hevig bloedverlies (doorlekken)
• Bloedverlies na de gemeenschap
• Aanhoudende buikpijn

Kwaliteit van leven

• Ernstige opvliegers die je dagelijks functioneren beïnvloeden
• Slaapproblemen die leiden tot uitputting
• Depressieve gevoelens of angstklachten
• Klachten die je relatie of werk beïnvloeden

Medische redenen

• Overgang voor je 40e (premature menopauze)
• Botbreuken of risico op osteoporose
• Vragen over hormoontherapie
• Onzekerheid over anticonceptie

Behandelopties

Leefstijlaanpassingen

• Beweging: 30 minuten per dag vermindert opvliegers
• Voeding: Verminder alcohol, cafeïne en pittig eten
• Kleding: Draag laagjes, kies ademende stoffen
• Temperatuur: Slaap in een koele kamer

Natuurlijke middelen

• Fyto-oestrogenen: Soja, lijnzaad
• Supplementen: Zwarte cohosh, rode klaver
• Acupunctuur: Kan opvliegers verminderen

Medische behandeling

• Hormoontherapie (HRT): Meest effectief tegen opvliegers
• Lokale oestrogeen: Voor vaginale klachten
• Antidepressiva: In lage doses tegen opvliegers
• Gabapentine: Alternatief voor wie geen HRT kan

Conclusie

De overgang is een natuurlijk proces dat elke vrouw doormaakt. Door te begrijpen in welke fase je zit, kun je je beter voorbereiden op wat komt en gerichte oplossingen zoeken voor je klachten.

Onthoud:

• De overgang duurt gemiddeld 4-8 jaar
• Symptomen variëren sterk per vrouw
• Er zijn veel behandelopties beschikbaar
• Je huisarts kan je helpen met diagnose en behandeling

Dit artikel is informatief en vervangt geen medisch advies. Bij twijfel, raadpleeg je huisarts.